Διδακτική της Τέχνης Ι (Τάξη A)

Διδάσκουσα: Ειρήνη Γιαννημάρα, Ε.ΔΙ.Π. Τμήματος Εικαστικών Τεχνών
E-mail: egiannimara@asfa.gr

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Βασικός διδακτικός στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητριών/ φοιτητών στο περιεχόμενο, τη δομή και τις επιμέρους επιδιώξεις της διδακτικής του μαθήματος των Εικαστικών Τεχνών.

Στο μάθημα γίνεται επισκόπηση της ιστορίας της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και των φιλοσοφικών της παραμέτρων. Εξετάζονται μέθοδοι και προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της τέχνης σε μικρά παιδιά, μελετώνται οι στρατηγικές για την διαφοροποιημένη μάθηση (differential learning) καθώς και τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της/του μαθήτριας/μαθητή. Επίσης, διδάσκονται καλές πρακτικές της χρήσης οπτικών, ηχητικών και κειμενικών εκπαιδευτικών υλικών, η δημιουργία σχεδίων μαθημάτων βάσει του γνωστικού περιεχομένου, της παιδαγωγικής του εργαστηρίου και της παροχής στοιχείων από τις/τους φοιτήτριες/φοιτητές. Επιπλέον, η/ο φοιτήτρια/φοιτητής έχει την ευκαιρία να εξοπλιστεί με ειδικές γνώσεις σε τρέχοντα εννοιολογικά ζητήματα της Διδακτικής της Τέχνης. Διερευνά την πολλαπλότητα των βασικών και ιστορικά παρελθόντων θεωρητικών εννοιών και των σύγχρονων προσεγγίσεων και πρακτικών που σχετίζονται με την κοινωνία, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την τέχνη. Έρχεται σε επαφή με επιστημονικά άρθρα, κείμενα, βιβλιογραφία, καινοτόμες πρακτικές όπως και με τα σύγχρονα θέματα που διαμορφώνουν τη διδακτική της τέχνης στον 21ο αιώνα. Η φοιτήτρια/ο φοιτητής δύναται να αναπτύξει μια ολιστική και κριτική προσέγγιση σχετικά με τις τρέχουσες τάσεις και τα σημαίνοντα σημεία στη Διδακτική της Τέχνης αξιοποιώντας τα δημιουργικά στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Το μάθημα εμπεριέχει διαλέξεις επισκεπτών, συζητήσεις άρθρων και θεμάτων που αναδεικνύονται από τις διαλέξεις και από την επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, παρουσιάσεις, κριτική ανασκόπηση επιλεγμένων άρθρων, διαλεκτικές συζητήσεις κριτικής σκέψης ταυτόχρονα με ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες, workshops, projects, περιπάτους συλλογής δεδομένων, επισκέψεις σε εκθεσιακούς και άλλους χώρους, κοινωνική έρευνα στο σχολικό πεδίο, εικαστικές παρεμβάσεις και έργα στο δημόσιο χώρο, ή/και σχολικό χώρο κ.ά., συνεργασίες με σχολεία, παιδαγωγικές ομάδες, δίκτυα τέχνης και δράσης, οργανισμούς, Πανεπιστήμια, κλινικές, οργανώσεις και φορείς, κοινωνικούς θεσμούς, κοινωνικά κινήματα, εκπαιδευτικά τμήματα μουσείων, και συναντήσεις με καλλιτέχνες/ιδες και θεωρητικούς της τέχνης και της διδακτικής της τέχνης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Η καλλιτεχνική ανάπτυξη του παιδιού στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες.
2. Κριτική παρουσίαση βασικών εννοιών από το χώρο της Διδακτικής των Εικαστικών στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπως αναλυτικό πρόγραμμα, σκοποί, στόχοι της διδασκαλίας, οργάνωση της διδασκαλίας, σχέδιο μαθήματος, μαθησιακό αποτέλεσμα, αξιολόγηση της διδακτικής δραστηριότητας, διδακτικό υλικό (έντυπο και ηλεκτρονικό).
3. Ιστορική αναδρομή και σύγχρονες τάσεις στη Διδακτική της Τέχνης: α. Τάσεις της διδακτικής της τέχνης από το χτες στο σήμερα β. Μεταμοντερνισμός και διδακτική της τέχνης
4. Εκπαιδευτικός σχεδιασμός (στρατηγικές διδακτικών μεθόδων και τεχνικές - Πρωτοβάθμια εκπαίδευση).
5. Μεθοδολογία Σχεδίων Μαθήματος.
6. Εκπαιδευτικά μέσα και τεχνολογία.
7. Αρχές του εργαστηρίου – Εργαστηριακές ασκήσεις.
8. Οι προϋπάρχουσες ιδέες των μαθητριών/ών για διάφορες έννοιες των Εικαστικών.
9. Παραδείγματα εποικοδομητικής διδακτικής προσέγγισης για μαθήτριες/μαθητές Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
10. Τεχνικές για τη μύηση του παιδιού στην καλλιτεχνική κληρονομιά, τη συνειδητοποίηση της κοινωνικής ύπαρξης και του ρόλου της Τέχνης και ολοκλήρωση της προσωπικότητας μέσω της Τέχνης.
11. Θεωρίες για τη δημιουργικότητα και πώς έχει ερευνηθεί μέχρι σήμερα - Η δημιουργικότητα και πως αναπτύσσεται στην εκπαιδευτική πράξη μέσω των Εικαστικών στην Εκπαίδευση.
12. Σχέση εκπαιδευτικού – μαθητριών/ών. Ο ρόλος της/του εκπαιδευτικού/ εικαστικού-εκπαιδευτικού.
13. Διαχείριση αίθουσας διδασκαλίας και συμπεριφοράς.
14. Η συμβολή των Εικαστικών στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων των παιδιών της σχολικής ηλικίας.
15. Η αυτογνωσία και η καλλιέργεια της ψυχικής υγείας του παιδιού μέσω των Εικαστικών.
16. Προγραμματισμός μαθημάτων, αποτίμηση της μάθησης, αναγκαία μέσα.

ΠΕΔΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ & ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

• Πολιτισμική – Διαπολιτισμική αγωγή της τέχνης
• Διδακτική της τέχνης και κοινωνικά ζητήματα
• Διδακτική της τέχνης και κοινωνική δικαιοσύνη - διδακτική της τέχνης και ακτιβισμός
• Socially engaged art education.
• Διδακτική της τέχνης και Περιβάλλον.
• Κοινωνικο- συναισθηματική μάθηση και Πολλαπλή Νοημοσύνη.
• Κριτική και Θεσμική Παιδαγωγική
• Δημοκρατικό συνεργατικό σχολείο
• Μαθητοκεντρική προσέγγιση διδασκαλίας
• Η πειραματική διδασκαλία.
• Το project ως μέθοδος και διδακτικό εργαλείο.
• Σύνδεση σχολείου με την κοινότητα
• Πειραματικός ψηλαφισμός
• Ομαδοσυνεργατικότητα
• Κριτική, διαλεκτική και δημιουργική σκέψη
• Διαθεματική́ - διεπιστημονική προσέγγιση
• Βιωματική - Επικοινωνιακή μάθηση
• Τα δικαιώματα του παιδιού – Συνήγορος του παιδιού
• Διαφοροποιημένη διδασκαλία
• Αποσχολειοποίηση (deschooling), τάξη – αυλή – κοινότητα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

1. Τρίτη: 14:00-17:00 (Θεωρητικό μέρος)
2. Τετάρτη: 17:00-20:00 (Εργαστηριακό μέρος)
3. Συναντήσεις της διδάσκουσας με τις φοιτήτριες/φοιτητές του μαθήματος: Παρασκευή 11:00 -14:00, στο Εργαστήριο Διδακτικής της Τέχνης

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ - Λήψη


ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Αναφορά των δράσεων και δραστηριοτήτων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος για τα ακαδημαϊκά έτη 2016 – 2017 & 2017 – 2018.

• Εργαστήρια Εικαστικών στη δομή προσφύγων του Σχιστού
  
  Xώρος: Δομή φιλοξενίας προσφύγων του Σχιστο
  Ημερομηνία: Μάρτιος – Ιούνιος 2017
  Επιμέλεια και Συντονισμός: Ειρήνη Γιαννημάρα & Ελένη Καραγιάννη, Συντονίστρια εκπαίδευσης του Σχιστού
  Συμμετέχοντες: 32 φοιτητές/τριες του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης»
  
  Μικρή Περιγραφή
  
  Συμμετοχή-οργάνωση-συντονισμός εργαστηρίων Εικαστικών μέσα στη δομή προσφύγων του Σχιστού από τις/τους φοιτήτριες/φοιτητές του μαθήματος της Διδακτικής της Τέχνης (δεύτερο εξάμηνο σπουδών) με τη διδακτική καθοδήγηση της υπεύθυνης του μαθήματος σε συνεργασία με τη συντονίστρια εκπαίδευσης προσφύγων κα Έλενα Καραγιάννη. Η θεματική των προγραμματισμένων δράσεων αφορούσε στην «επικοινωνιακή διάσταση της τέχνης στη σχολική κοινότητα». Οι φοιτήτριες/φοιτητές επισκέφτηκαν τον προσφυγικό καταυλισμό και συνεργάστηκαν με ομάδες προσφύγων. Διαμορφώθηκε ένα εργαστήριο εστιασμένο όχι μόνο στην τέχνη αλλά και σε εκπαιδευτικά θέματα για τα μικρά παιδιά που ζουν σήμερα στον καταυλισμό. Τα παιδιά πρόσφυγες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με ποικίλες καλλιτεχνικές τεχνικές· στον πυρήνα του έργου ήταν η ελπίδα ότι η τέχνη θα παρέχει έναν τρόπο στα παιδιά των προσφύγων να πουν στον κόσμο, σε μια παγκόσμια γλώσσα, τις επιθυμίες τους, τα όνειρά τους, τις δικές τους ιστορίες.

• Δημιουργικά Εργαστήρια στην ΑΣΚΤ για τη γιορτή της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου
  
  Xώρος: ΑΣΚΤ
  Ημερομηνία: 23η Απριλίου 2017, Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου
  Επιμέλεια και Συντονισμός: Γραφείο Διασύνδεσης της ΑΣΚΤ
  Συμμετέχοντες: 10 φοιτητές του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης»
  
  Μικρή Περιγραφή
  
  Η ΑΣΚΤ ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα του ΥΠΠΟΑ οργάνωσε συναντήσεις και πολιτιστικά δρώμενα για τα παιδιά, με κορυφαία τη συμμετοχή του διεθνούς φήμης συγγραφέα παιδικών παραμυθιών Ευγένιου Τριβιζά, που διάβασε παραμύθια του σε παιδιά προσφύγων από τον καταυλισμό του Σχιστού, αλλά και σε ελληνόπουλα. Οι εκδηλώσεις στην ΑΣΚΤ, με έμφαση στο άνοιγμα στην κοινωνία μέσα από την Τέχνη, τη συλλογικότητα και την συνεργασία ήταν μέρος του προγράμματος δράσεων του ΥΠΠΟΑ, όπου το σύνολο των τεχνών «συνομιλεί» με τη λογοτεχνία. Ήταν ένα αφιέρωμα σχεδιασμένο με βάση τα παιδιά και την επαφή τους με την Τέχνη, που είναι το ίδιο δυναμική και δημιουργική για όλα τα παιδιά του κόσμου. Μετά την ανάγνωση, οι νεαροί ακροατές συμμετείχαν σε δημιουργικά εργαστήρια που οργάνωσαν οι φοιτήτριες/φοιτητές του Εργαστηρίου Διδακτικής Τέχνης, η υπεύθυνη του μαθήματος Ειρήνη Γιαννημάρα και ο Νίκος Έξαρχος στις εγκαταστάσεις της ΑΣΚΤ στην οδό Πειραιώς 256. Με εξαιρετικό ενδιαφέρον, τα παιδιά παρακολούθησαν Εικαστικά Εργαστήρια και απασχολήθηκαν με την κατασκευή παιχνιδιού από ανακυκλώσιμα υλικά.
  
  Ιστοσελίδα Δραστηριότητας:
  
  https://www.protagon.gr/themata/ena-vivlio-kai-ena-oneiro-gia-kathe-paidi-44341397899
  
  
• Art Athina Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα
  
  Xώρος: Ωδείο Αθηνών
  Ημερομηνία: Φεβρουάριος – Ιούνιος 2018
  Επιμέλεια και Συντονισμός: Χριστίνα Νάκου, Δάφνη Κουρή
  Συμμετέχοντες: 25 φοιτήτριες/φοιτητές του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης»
  
  Μικρή Περιγραφή
  Για πρώτη φορά σε συνέργεια με το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και σε συνεργασία με την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών η Art Athina θεσμοθετεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για φοιτήτριες/φοιτητές της ΑΣΚΤ καθόλη τη διάρκεια του χρόνου. Στόχος του είναι να πληροφορήσει, να εμπνεύσει και να προετοιμάσει τους νέους καλλιτέχνες και θεωρητικούς για την εισαγωγή τους στο χώρο της τέχνης, και να συνδέσει νέους επαγγελματίες που ίδρυσαν αίθουσες τέχνης με τους ίδιους τους εικαστικούς δημιουργούς. Η εικαστικός Χριστίνα Νάκου και η ιστορικός τέχνης Δάφνη Κουρή ανέλαβαν το συντονισμό και τη διεξαγωγή του προγράμματος. Το εγχείρημα αποτέλεσε πεδίο συζήτησης στο πλαίσιο των ομιλιών της Art Athina 2018 στις οποίες συμμετείχαν οι φοιτήτριες/φοιτητές του μαθήματος “Διδακτικής της Τέχνης”. Το πρόγραμμα είχε δύο ενότητες: επισκέψεις σε αίθουσες τέχνης και σε εργαστήρια καλλιτεχνών που συνεργάζονται με αυτές. Στη συνέχεια οι φοιτήτριες/φοιτητές δημιούργησαν μία online πλατφόρμα, στην οποία ανέβασαν υλικό που συνδέει τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκόμισαν στις συναντήσεις, μέσα από το πρίσμα του προσωπικού τους έργου. Επίσης, αποτύπωσαν τις εντυπώσεις τους από τις επισκέψεις και τις συζητήσεις που αναπτύχθηκαν. Η παρουσίαση της πλατφόρμας καθώς και μια ξεχωριστή ομιλία για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποτέλεσε μέρος του παράλληλου προγράμματος της Art Athina 2018.
  
  
  
• The Garden: All the Fearful and Joyful Things Joining One to the Other
  Χώρος: Παλιά Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας
  Ημερομηνία: 19-25 Σεπτεμβρίου 2018
  Επιμέλεια και Συντονισμός: Τζένη Μαρκέτου
  Συμμετέχοντες: 9 φοιτητές/τριές του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης»
  
  Μικρή Περιγραφή
  
  Ενεργή συμμετοχή 9 φοιτητών/τριών και της υπεύθυνης του μαθήματος “Διδακτική της τέχνης” σε εργαστήρια, συζητήσεις και κατασκευές σε συνεργασία με νέους από σχολεία Αθήνας, Ανατολικής Αττικής και camps κατά τη διάρκεια έκθεσης του εικαστικού εγχειρήματος The Garden: All the Fearful and Joyful Things Joining One to the Other της καλλιτέχνιδας Τζένης Μαρκέτου.
  
  Ιστοσελίδες Δραστηριότητας:
  
  https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10157128199544063&id=58179906
  http://5dim-dafnis.att.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/79-eikastikes-draseis/349-biomatiko-eikastiko-ergastirio-sthn-askt https://artnews.liberal.gr/arthro/192732/apopseis/2018/i-aforiti-euthuni-tis-eleutherias-ston-ennoiologiko-kipo-tis-tzenis-marketou.html

• Συνεργασία ΑΣΚΤ και ΟΠΑ (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
  
  Xώρος: Αμφιθέατρο Αντωνιάδου, Πατησίων 76, ΟΠΑ και αίθουσα μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης», ΑΣΚΤ
  Ημερομηνία: Ακαδημαϊκές χρονιές 2016 – 2017 & 2017 – 2018.
  Επιμέλεια και Συντονισμός: Βασιλική Μπρίνια (ΟΠΑ), Ειρήνη Γιαννημάρα (ΑΣΚΤ)
  Συμμετέχοντες: 3 φοιτητές του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης» του 2017 και 3 φοιτητές του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης» του 2018
  
  Μικρή Περιγραφή:
  
  Στο πλαίσιο του Προγράμματος Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής & της Εκπ/ης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Oslo University, Department of Teacher Education and School Research, Νορβηγία και της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), οι φοιτητές/τριες του μαθήματος με τους/τις φοιτητές/τριες του ΟΠΑ επισκέφτηκαν χώρους τέχνης και συνεργάστηκαν για την δημιουργία εικαστικών έργων. Παράλληλα οι φοιτητές/τριες του ΟΠΑ ξεναγήθηκαν στους χώρους των εργαστηρίων της ΑΣΚΤ και συμμετείχαν σε workshop που διεξήγαγε η υπεύθυνη του μαθήματος «Διδακτική της Τέχνης» Ειρήνη Γιαννημάρα. Η συνεργασία αυτή, στο ίδιο πλαίσιο και για τα δυο ακαδημαϊκά έτη 2016 – 2017 και 2017 – 2018, ολοκληρώθηκε με ημερίδες και εγκαίνια εικαστικών εκθέσεων.
  Η ημερίδα και τα εγκαίνια της εικαστικής έκθεσης του 2017 (18 Μαΐου 2017) είχαν τη θεματική «Τέχνη και Εκπαίδευση: Δημιουργικές Συναντήσεις» και του 2018 (17 Μαΐου 2018) τη θεματική «Η Προσέγγιση της Διαφορετικότητας στο Σχολείο: Διαφορετικές Όψεις και Οπτικές».
  
  Ιστοσελίδες Δραστηριότητας:
  
  https://www.dept.aueb.gr/el/tep/content/ετήσια-επιστημονική-ημερίδα-αρχείο
  https://www.dept.aueb.gr/el/node/17483
  https://www.dept.aueb.gr/el/tep/content/ημερίδα-2018-φωτογραφίες
  https://www.dept.aueb.gr/el/tep/content/επιστημονική-ημερίδα-2017-τέxνη-και-εκπαίδευση-δημιουργικές-συναντήσεις
  https://www.dept.aueb.gr/el/tep/content/ασκτ-και-οπα-ένα-ακόμη-λιθαράκι-στο-ψηφιδωτό-μονοπάτι-της-παιδαγωγικής-επιστήμης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

• 
• 
• 
•